عروسک های جاودانه
عروسک ها چنان شما را به هیجان میاورند که معروف ترین بازیگر ها نمی توانند
عروسک های جاودانه
عروسک ها چنان شما را به هیجان میاورند که معروف ترین بازیگر ها نمی توانند«کلاه قرمزی» اهل کجاست؟
محبوب از سال 1366 با ایرج طهماسب و حمید جبلی همکاری میکند. ماجرای آشنایی محبوب با ایرج طهماسب به زمان دانشجویی آنها باز می‌گردد؛ زمانی که طهماسب برای ارائه پایان‌نامه‌اش از محبوب دعوت به همکاری کرد و سالهاست که مرضیه محبوب برای برنامه‌های ایرج‌طهماسب عروسک می‌سازد، عروسک‌گردانی میکند و گاهی هم به جای برخی عروسکها حرف می‌زند.نتیجه همکاری محبوب با طهماسب و جبلی تعداد زیادی عروسک جالب و دوست داشتنی است که کلاه قرمزی و پسرخاله مهم‌ترین آنها هستند.
محبوب وقتی کلاه‌قرمزی را برای برنامه «صندوق پست» می‌ساخت، قرار نبود این عروسک برای خودش برنامه مستقل داشته باشد؛ اما طولی نکشید که کلاه قرمزی بین بچه‌ها و بزرگترها دوستان زیادی برای خودش دست و پا کرد و کم کم دوستان و بستگان کلاه قرمزی هم به تلویزیون راه پیدا کردند و محبوب دل‌ها شدند. همه دوستان و اقوام کلاه‌قرمزی هم ساخته مرضیه محبوب هستند.
به نظر می‌رسد در طول این سال‌ها کلاه قرمزی هم بزرگ‌شده است. شما این طور فکر نمی‌کنید؟
عروسکها هیچ‌وقت بزرگ نمی‌شوند؛ آنها پیر هم نمی‌شوند. یک عروسک اگر کودک خلق شود تا آخر عمر کودک می‌ماند و اگر پیر به دنیا بیاید تا پایان زندگی‌اش پیر خواهد بود؛ اما با همه اینها من کلاه‌قرمزی و دیگر عروسکهای این مجموعه را با دست ساخته‌ام؛ هر کدام آنها از یک تکه اسفنج شکل گرفته‌اند و طبیعی است که در گذر زمان دچار تغییر بشوند. همه احساس و عاطفه من همراه این عروسکها بوده و باری از زندگی من روی دوش آنها قرار گرفته است؛ بنابراین شاید کلاه قرمزی با وجود ظاهر بدون تغییرش، رشد کرده باشد و شاید در آینده او را به سنی برسانیم که بخواهد ازدواج کند، اما این تخیل ماست که او را تغییر می‌دهد؛ فیزیک و ظاهر این عروسک همیشه به همین شکل باقی خواهد ماند.
اما زندگی کلاه قرمزی در این سال‌ها تغییری نکرده است. او هنوز مشق می‌نویسد و با آقای مجری زندگی میکند؟
عروسکها با ما فرق دارند؛ روح آنها از دیگری جان‌می‌گیرد. شاید آنهایی که به این عروسک جان می‌دهند و شخصیت او را تعریف میکنند، این‌گونه القا میکنند که کلاه‌قرمزی بزرگ شده است!
چرا بیشتر عروسکهای جدید برنامه کلاه قرمزی شبیه خود او هستند. حتی فامیل دور با آن سر طاس و سبیل هم شبیه کلاه قرمزی است؟
برای اینکه همه آنها از یک قوم و محله هستند؛ شاید از نظر خونی نسبتی با هم نداشته باشند؛ اما به قول پسرعمه‌زا آنها از یک ده آمده‌اند؛ ده کلاه‌قرمزی آباد.
پس چرا پسرخاله شبیه آنها نیست؟
برای اینکه پسرخاله، پسرخاله کلاه قرمزی نیست؛ اسمش این است و شاید اگر فامیلهای پسرخاله بیایند، ببینیم که همه آنها شبیه پسرخاله هستند.
پس اگر قرار باشد فامیلهای پسرخاله را بسازید همه آنها صورتی گرد دارند با یک خال کنار بینی؟
نمی‌دانم. من هنوز آنها را نساخته‌ام. اگر قرار باشد دوستان و بستگان پسرخاله را بسازم قبل از هر چیز به این فکر میکنم که با هم هماهنگی داشته باشند. شاید افراد یک قوم یا سرزمین شبیه به هم نباشند؛ اما وقتی کسی از بیرون به آنها نگاه کند شباهت‌هایی در آنها خواهد دید.
وقتی عروسکی را می‌سازید به چه چیزهایی توجه دارید و چه معیارهایی را مد نظر قرار می‌دهید؟
پیش از هرچیز با کارگردان صحبت و سعی میکنم نظر کارگردان را برآورده کنم؛ آدم‌هایی که در اطرافم میبینم در شکل و شمایل عروسکهایم بی‌تاثیر نیستند...
مثلا فامیل دور را شبیه به شخص خاصی ساخته‌اید؟
نه. محیط زندگی و برآیند کلی جامعه برایم اهمیت دارد. بیشتر به سن و سال و روزگاری که ممکن است یک عروسک از سر گذرانده باشد، توجه دارم. مثلا این روزها حتی جوان‌ها هم موهایشان ریخته و دیدن یک جوان طاس اصلا بعید نیست.
از چیزهایی که در جامعه می‌بینید، تصویر می‌گیرید و آنها را روی عروسک‌هایتان پیدا میکنید؟
نه به این صورت که شما توصیف کردید. من هر وقت ساخت یک عروسک را شروع میکنم انگار اولین باری است که عروسک می‌سازم. با ترس و لرز کارم را شروع میکنم و بعد آنقدر به عروسک نگاه میکنم و تغییرش میدهم تا اینکه در یک لحظه احساس میکنم همانی شده که باید می‌شد. بارها عروسک را تغییر میدهم، اجزای صورتش را کم و زیاد میکنم، چیزهایی را برمی‌دارم یا اضافه میکنم تا وقتی که احساسم بگوید این همان چیزی است که می‌خواستی!
چقدر راحتی عروسک‌گردان برایتان اهمیت دارد؟
خیلی خیلی زیاد. تمام مدتی که عروسکی را می‌سازم به این فکر میکنم که آیا عروسک‌گردان با آن راحت هست؟! آیا خوش‌دست شده یا نه؟ بارها عروسک را دستم میکنم و می‌گردانم تا مطمئن شوم عروسک‌گردان با آن مشکلی نخواهد داشت.
چون خودتان هم عروسک‌گردانی میکنید این امر برایتان اینقدر مهم است؟
بله. ضمن اینکه وقتی عروسک‌گردان با یک عروسک احساس راحتی کند بهتر آن را می‌گرداند و بازی می‌دهد؛ درنتیجه عروسک باورپذیرتر و دوست‌داشتنی‌تر می‌شود.
ماندگار شدن عروسک چقدر موقع ساخت برایتان اهمیت دارد؟
من برای ماندگار شدن یک عروسک هیچ کاری نمی‌کنم. فقط به این فکر میکنم که عروسکم با شخصیتی که برایش تعریف شده، هماهنگی داشته باشد و سر جای خودش قرار‌بگیرد. از اول برای اینکه کارم بگیرد؛ تلاش نمی‌کنم و به این فکر نمی‌کنم طوری عروسکم را بسازم که رو دست نداشته باشد؛ برایم فقط این مهم است که کارم را به بهترین شکل انجام بدهم. در کارگردانی هم همین طور عمل میکنم؛ برنامه‌های «بز بز قندی»، «خاله قورباغه» و «موش نمکی» را آن‌طور که دوست داشته‌ام، کارگردانی کرده‌ام.
نسبت به عروسک‌هایی که ساخته‌اید، چه احساسی دارید؟
به همه آنها فکر میکنم و به تک تک‌شان تعلق خاطر دارم. آنها در زندگی با من بوده‌اند؛ همراه شادی و غم من و شاهد روزهای عمر و گذر زندگی‌ام. دوست ندارم آسیبی به آنها وارد شود، دلم نمی‌خواهد صدمه ببینند. آنها جزئی از من هستند و همیشه در ذهن و دل من جای دارند.
با این همه احساس، وقتی برنامه‌ای تمام می‌شود و عروسک‌هایی که ساخته‌اید برای همیشه یا دست کم برای چند ماه به آرشیو فرستاده می‌شود، چه حالی پیدا میکنید؟
حال بدی ندارم. فکر میکنم آنها آمدند، حرفشان را زدند، مسئولیتشان را انجام دادند و حالا وقت استراحتشان است. مشکلی با بودن آنها در آرشیو ندارم، چیزی که ناراحتم میکند این است که خدای ناکرده صدمه ببینند، خراب بشوند یا اتفاق بدی برایشان بیفتد.
تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که برای عروسک‌هایتان شناسنامه درست کنید؟
بله. اتفاقا چند سال پیش نمایشگاهی از عروسکهایم برگزار کردم و برای همه آنها که تا آن موقع ساخته بودم شناسنامه درست کردم؛ شناسنامه‌ای شامل اسم و فامیل، برنامه‌ای که در آن حضور داشته‌اند و اسم عروسک‌گردان یا صداپیشه‌های آنها. تا آن زمان حدود 150 عروسک ساخته بودم، اما بعدها از تعداد کارهایم کاسته شد، چون دیگر فقط برای برنامه‌هایی که خودم کارگردانی میکردم، عروسک می‌ساختم و در این سال‌های اخیر هم فقط با مجموعه «کلاه‌قرمزی» همکاری داشته‌ام.
کلاه قرمزی و پسرخاله هم شناسنامه دارند؟
بله. آنها جزو عروسک‌هایی بودند که من آن زمان ساخته بودم و شناسنامه‌دار شده بودند. امیدوارم فرصتی پیدا کنم و بتوانم برای بقیه عروسکها هم شناسنامه درست کنم.
بیوگرافی دنیا فنی زاده
سمت:عروسک گردان کلاه قرمزی و در سال 94 پسرخاله هم بوده
دنیا فنی‌زاده عروسک گردان ایرانی و دختر پرویز فنی زاده بازیگر ایرانی است.
دنیا فنی‌زاده از کودکی به خاطر شغل پدرش معمولاً در جشنواره‌های مختلف کودک و نوجوانی که در ایران برگزار می‌شد حضور داشت و آثار داخلی و خارجی شرکت‌کننده در این جشنواره‌ها را می‌دید. همین مسأله سبب شد تا از کودکی با تولیدات و نوع آثار عروسکی که برای کودک و نوجوان ساخته می‌شود آشنا شود.پس از آن، کم‌کم که از برنامه‌های کاتون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بیشتر استفاده کرد، تکرار دیدن این آثار موجب علاقهٔ او به حضور در این رشته شد.و در نهایت با انتخاب رشتهٔ عروسک گردانی برای همیشه در دنیای کودکان و نوجوانان باقی ماند.او هدف و دغدغهٔ مهم زندگی‌اش را شادکردن کودکان و نوجوانان می‌داند.
فنی‌زاده نخستین بار در سال ۱۳۶۴ در برنامهٔ عروسکی تلویزیونی چتر با آواز باران عروسک‌گردانی را تجربه کرد. این برنامه برای شبکه اول سیما در قسمت‌های ۲۵ دقیقه‌ای طراحی شده بود که در آن ۲ عروسک جوجه وجود داشت که فنی‌زاده عروسک‌گردانی و آوازخوانی یکی از آنها را بر عهده داشت. وی پس از آن در کاری با نام زاغچه کنجکاو به کارگردانی رضا فیاضی حضور داشت. او با حضور در این برنامه‌ها کم‌کم جای خود را به عنوان عروسک گردان در تلویزیون تثبیت کرد.
فنی‌زاده که قبل از کلاه قرمزی با ایرج طهاسب و حمید جبلی چند کار عروسکی انجام داده و با کار یکدیگر به خوبی آشنا بودی اما با برنامهٔ صندوق پست و ورود کلاه قرمزی به آن بود که به شهرت رسید.کلاه قرمزی که اصلاً قرار نبود در این برنامه ماندگار شود اما ماندگار شد و بدل به مشهورترین کار وی گشت.
فنی‌زاده ۲۸ سال است که در زمینه عروسک‌گردانی فعالیت دارد. «کلاه قرمزی» مشهورترین عروسکی است که فنی‌زاده عروسک‌گردان آن بوده است. عروسک‌گردانی در آثاری چون «گربه آوازه خوان» و مجموعه‌کارهای کلاه‌قرمزی به کارگردانی ایرج طهماسب از جمله آثار اوست.
از نظر فنی‌زاده شکل ظاهری عروسک چندان مهم نیست. او ساختار بیرونی عروسک چندان مهم نمی‌داند و برایش بیش از هر چیز سازندهٔ عروسک مهم است زیرا معتقد است تا زمانی که یک عروسک به خوبی ساخته نشود، عروسک‌گردان نمی‌تواند به‌خوبی با آن عروسک ارتباط برقرار کرده و آن را حرکت دهد. فنی‌زاده بیش از این که به دنبال عروسکهای زیبا باشد به دنبال عروسکی‌ست که بتواند با آن خوب کار کند. در مرحلهٔ بعدی اهمیت، گروه تولید برای وی اهمیت دارد و این که برای ساخت برنامه چه‌قدر فکر و اندیشه برای گروه مهم است و چه‌قدر برای برنامهٔ عروسکی کار میکنند.
آثار
- گربه آوازه‌خوان
- کلاه‌قرمزی و پسرخاله
- کلاه‌قرمزی و سروناز
- کلاه‌قرمزی و بچه‌ننه
- کلاه‌قرمزی ۸۸
- کلاه قرمزی ۹۰
- کلاه قرمزی ۹۱
- کلاه قرمزی ۹۲
- کلاه قرمزی ۹۳
- کلاه قرمزی ۹۴
پول سازترین کاراکتر سینمای ایران
اورش سخت است؛ اما پول سازترین کاراکتر سینمای ایران در تاریخ بعد از انقلاب، نه شمایل عصیانگر و یاغی حامد بهداد است، نه شخصیت خوش تیپ و باکلاس محمدرضا گلزار و نه سیمای معصوم و مادرانه لیلا حاتمی، عروسکِ قرمز کلاه پلیور به تنِ چکمه پوش (منظورمان «بوت» نیست ها! یک نگاهی به چکمه های پلاستیکی اش بیندازید می فهمید از چی حرف می زنیم!)طهماسب – جبلی، از همه اینها بیشتر عایدی داشته است. اینقدر که گاهی آدم دلش می خواهد مثل آن دیالوگ معروف «کلاه قرمزی و پسرخاله» بهش بگوید: «کاکشی دایناسورت بودم!» باور ندارید، این عدد و رقم ها را بخوانید:
1372 - صندوق پست
1373 - کلاه قرمزی و پسرخاله (19 میلیارد و 200 میلیون تومان)
موفقیت شاگرد کفاش با آن چشم های دو رنگ و دماغ کوفته باعث شد جبلی و طهماسب به همراه همایون اسعدیان اولین نسخه سینمایی این عروسک محبوب را روی پرده ببرند. قصه ساده پسر بچه ای شهرستانی که به دنبال رویای حضور در تلویزیون راهی تهران شده بود و حضور «پسرخاله» با آن منش لوطی وارش آنقدر جذاب بود که هنوز بعد 18 سال از آن به عنوان موفق ترین فیلم کلاه قرمزی یاد می کنند.
1381- کلاه قرمزی و سرو ناز (فروش کل: 9 میلیارد تومان)
بعد از هشت سال دوری، خبر اکران ورژن جدید کلاه قرمزی، طرفداران قدیمی این عروسک دوست داشتنی را – که حالا اکثرشان وارد دوره جوانی شده بودند – ذوق زده کرد. «کلاه قرمزی و سرو ناز» هر چند موفقیت فیلم قبلی را کسب نکرداما با میانگین بهای بلیت 550 تومان، موفق شد فروشی حدود 550 میلیون تومان در تهران را به خود اختصاص دهد و پرفروش ترین فیلم آن سال شود.
آمار فروش: این فروش نشان می دهد حداقل یک میلیون نفر این فیلم را در سینماهای پایتخت دیده اند. باز هم با در نظر گرفتن میانگین قیمت بلیت این روزها و فروش کل شهرستان ها معادل فروش تهران، به فروش 9 میلیارد تومانی می رسیم.
1387- کلاه قرمزی در فرنگ
این نسخه از سری کلاه قرمزی تقریبا در سکوت خبری ساخته شد و دو سال بعد از تولید، یعنی در خرداد 87 مجوز نمایش گرفت. «کلاه قرمزی در فرنگ» همانطور که بی سر و صدا ساخته شده بود، بی هیچ جار و جنجالی وارد شبکه توزیع خانگی شد و بدون اینکه اتفاق خاصی در مجموعه کلاه قرمزی باشد، کم و بیش در سوپرمارکت ها به فروش رفت.
فروش کل: در نظر گرفته نشد.
1388 – کلاه قرمزی نوروزی 1
خبر ساخت اولین سری نوروزی کلاه قرمزی که پیچید بیشتر از اینکه بچه ها برای دیدن یک مجموعه جذاب عروسکی خوشحال بشوند، بزرگترها هیجان زده شدند. خاطره سال های دور آنقدر احساسات نوستالژیک دهه شصتی ها را به غلیان انداخت که بعد از تمام شدن این سری 13 قسمتی، آه و فغان ها از دوری کلاه قرمزی و پسرخاله و دو عروسک جدید مجموعه پسرعمه زا و گیگیلی (که البته یک سال قبل از «سرو ناز»، در ویژه برنامه مناسبتی دهه فجر تلویزیون متولدش ده بود و خاطره کمرنگی از او هنوز با بینندگان بود) بلند شد.
این جور که ما شنیده ایم، قرارداد کلاه قرمزی با تلویزیون برای نوروز 88، دقیقه ای یک میلیون و 200 هزار و برای عید 90، با دقیقه ای یک میلیون و 400 هزار تومان بوده است. اگر همین افزایش دویست هزار تومانی را برای سال 91 هم در نظر بگیریم و متوسط هر برنامه را 45 دقیقه و تعداد قسمت های هر سال را 13 قسمت فرض کنیم، طی سال های مذکور کلاه قرمزی بیش از 7 میلیارد و 300 میلیون از تلویزیون دستمزد گرفته است.
1390 – کلاه قرمزی نوروزی 2
هواداران بی شمار کلاه قرمزی که بعد از سری نوروزی سال 88، فیل شان یاد روزهای اوایل دهه هفتاد کرده بود، زوج جبلی و طهماسب را بعد از دو سال دوباره مجبور کردند با دار و دسته شان مهمان نوروزی مردم باشند. این بار دیگر خبری از مهمان هنرمند نبود. آقای مجری بود و چندتا عروسک که به سبک قدیم پشت یک میز بلند نشسته بودند و شیرین کاری می کردند.
در این سری، علاوه بر عروسک های قبلی، «ببعی» و «فامیل دور» هم اضافه شده بودند. فامیل دور با عشق بی پایانش به انواع و اقسام «در»ها و تکرار بی پایان سوال هایی اساسی مثل «من چی جوری ام؟»، «چی شده؟»، «چی جوری؟» و اصرار در تربیت کردن ببعی، حسابی دل بیننده ها را برد.
آمار فروش: یکی دو سی دی از این مجموعه هم بعدا از طرف «سروش» به شبکه نمایش خانگی آمد که با اعتراض تهیه کننده مجموعه، این روال ادامه پیدا نکرد و متوقف شد.
فروش کل: در نظر گرفته نشد.
1391 – کلاه قرمزی نوروزی 3 (فروش کل: 1 میلیارد و 50 میلیون تومان)
آنقدر درخواست ها برای ساخت قسمت های بعدی زیاد بود که جبلی و طهماسب دلشان نیامد بی خیال عروسک های رنگ وارنگشان بشوند. کلاه قرمزی 91 بلافاصله بعد از تکرار سری قبلی و از اول عید روی آنتن رفت. این بار اما تعدد عروسک ها باعث شد کلاه قرمزی و پسرخاله کمتر به چشم بیایند.
آقای خر با نام «جیگر» و تکرار سه باره حرف هایش، «آقوی همساده» با لهجه شیرازی و خاطرات تمام نشدنی فوتبالی اش، نی نی و «عیدی عیدی» گفتن هایش، دخترعمه زا و شخصیت های دیگری که در بعضی قسمت ها حضور داشتند (مثل آقای دلاک و شاگرد داروخانه چی و ...) عروسک های جدید این مجموعه بودند. این تعدد شخصیت ها و کمرنگ شدن پسرخاله و کلاه قرمزی یکسری را سرخورده کرد و به عقیده یک عده دیگر، مجموعه را از یکنواخت شدن درآورد.
1391 – کلاه قرمزی و بچه ننه (پیش بینی فروش کل: 4 میلیارد)
موفقیت سریال های نوروزی باعث شد تا این روزها و با شروع اکران «کلاه قرمزی و بچه ننه»، مردم فوج فوج راهی سینماها شوند و گیشه ها بعد از مدت ها اتفاقات فراموش شده ای مثل تمام شدن بلیت و سانس فوق العاده و فروش چند صد میلیونی را تجربه کنند. تا پایان روز نهم اکران، فروش این فیلم در تهران و در 33 سالن نمایش دهنده به 880 میلیون تومان رسید.
با در نظر گرفتن ارقام 19/2 ، 9 ، 1/05 و 4 میلیارد تومان به عنوان فروش محصولات کلاه قرمزی در قالب های مختلف (سینما و سی دی) در این 19 سال و یک جمع و تقسیم معمولی، به این حقیقت ساده می رسیم که این عروسک فسقلی ظرف دو دهه اخیر، مجموعا بیش از 31 میلیارد تومان و روزانه نزدیک به 4 میلیون و هشتصد هزار تومان درآمد ناخالص داشته است؛ یعنی کمی کمتر از ساعتی 200 هزار تومان؛ خالص کردن این درآمد بعد از کسر هزینه هایش دیگر به عهده خودتان! (33/000/000/000 تومان)
کلاه قرمزی از کجا آمد؟
یک جست و جوی تازه برای یافتن طراح یک عروسک
مورچه ای از سال 63!
مسعود صادقیان یکی از آن خاطره سازان درجه یک دهه پنجاه و شصتی هاست. یک طراح عروسک خبره و بالفطره. کافی است نگاهی گذرا به نقاط عطف کارنامه اش بیندازیم تا یکراست میان انبوهی از خاطرات تصویری شیرین و بانمک روزگاران قدیم پرتاب شویم: شهر موش ها، هادی و هدی، خاله عنکبوت، گنجشکک اشی مشی، مجید دلبندم، السّون و ولسّون و البته ساخت عروسک شخصیت های سیاسی و وزرا در میانه دهه هفتاد برای اولین بار در ایران.
نسخه اولیه عروسک کلاه قرمزی (یک کلاه قرمزی به شکل مورچه!) هم کار دست صادقیان است، هر چند خودش با اصرار تاکید می کند کلاه قرمزی صرفا ساخته خلاقیت و نبوغ ایرج طهماسب و حمید جبلی بوده. این شما و این هم صحبت های این هنرمند درباره تاریخچه ساخت کلاه قرمزی:
سال 1363 برنامه عروسکی تک قسمتی ای بر اساس یکی از داستان های «ولادیمیر سوتیف» برای شبکه یک ساخته شد به نام «چتر» که مهدی میگانی کارگردانی آن را به عهده داشت. داستان این برنامه در مورد یک روز بارانی و حیواناتی بود که برای در امان ماندن از باران زیر یک قارچ جمع شده بودند. طراح عروسک های این کار من بودم. یکی از کاراکترهای این کار مورچه ای بود از جنس اسفنج که بعد از ساخت این برنامه، به همراه سایر عروسک های کار راهی آرشیو سازمان شد.
بعدها سر ساخت فیلم سینمایی کلاه قرمزی و پسرخاله، خانم مرضیه محبوب تغییرات دیگری روی این عروسک دادند که محصولش شد کلاه قرمزی امروزی. عروسک پسرخاله هم از عروسک های آرشیوی و ساخته عادل بزدوده بود.
ظاهرا پسرخاله نیز قبلا کِرم بود و توسط طهماسب و جبلی تبدیل به آدم شد. یک نکته بامزه دیگر هم اینکه لباس راه راه کلاه قرمزی را همان سال 63 همسرم برایش بافت و تا به امروز بر تنش به یادگار باقی مانده است.
جای کلاه قرمزی در تلویزیون است یا سینما؟
فروش، به کنار؛ ولی درباره کیفیت فیلم باید مکث کرد
احسان ناظم بکایی
نوش جانشان! فیلم جدید طهماسب – جبلی، هر چقدر هم که بفروشد، اندک قدرشناسی مخاطبان ایرانی از این دو هنرمند کارکشته و کاربلد است اما به نظر می رسد این قدرشناسی و فروش بالا، بیشتر به خاطر تقدیر مردم از آیتم های تلویزیونی شان باشد تا خود فیلم که به گواه نظر خیلی ها، چفت و بست چندانی ندارد و تنها به واسطه سابقه خوب و درخشان قبلی سازندگانشان است که زیر تیغ تیز نقد قرار نگرفته.
آنهایی که به هوای آیتم های سرخوشانه کلاه قرمزی 88، 90 و 91 و حتی فیلم «کلاه قرمزی و پسرخاله» - که 18 سال قبل با بلیت 80 تومانی 171 میلیون تومان فروخت و با احتساب قیمت بلیت امسال، اگر الان اکران می شد فروشش از 10 میلیارد تومان هم بیشتر بود – به دیدن فیلم بروند، مقداری بهشان برمی خورد؛ چون در این آخری نه خبری از شخصیت های محبوبی مثل فامیل دور و ببعی و آقوی همساده و جیگر هست و نه حتی مثل فیلم های قبلی با قصه د داستانی درست و حسابی، طرفیم. با این اوصاف، طبیعی است اگر مخاطب پیش خودش بگوید طهماسب و جبلی، آیتم سازان بهتری اند.
فیلم بیشتر شبیه یک جمع دورهمی است که حتی برای بازی نقش های «انسانی»اش هم از صداپیشگان و عروسک گردانان کار استفاده شده که اصلا قابل مقایسه با حضور و بازی معتمد آریا، مرتضی احمدی و حمیده خیرآبادی در فیلم اول (1373) یا حضور عطاران و رضا فیض نوروزی در دومی (1381) نیست.
شوخی های فیلم هم تناسب و تعادلی ندارد. مثل اینکه خطوط قرمز گل و گشادتر سینما نسبت به تلویزیون، نه تنها کمکی نکرده که نتیجه عکس هم داده. شوخی ها در بخش قابل توجهی از صحنه ها، به آفتابه به دست شدن کلاه قرمزی برای قضای حاجت یا تلاش نافرجام برای نظافت (!) بچه ننه یا بی هوش شدن ملت در مقابل بوی نامطبوعش می گذرد. یا تعیین جنسیت بچه ننه و کَل کَل کلاه قرمزی با مرغ بر سر تخم گذاشتن توی تختخواب او، ربطی به فضای کودکانه فیلم ندارد.
در مقابل به نظر می رسد سازندگان به سرعت و سردستی از سوژه هایی مثل سربازی رفتن، خواستگاری و ... عبور کرده اند. این برخورد سردستی را می توان در نحوه تبلیغ بانکی که اسپانسر فیلم شده هم دید، یا در فضای موزیکال آن؛ ابیاتی که کلاه قرمزی با پسرخاله می خوانند، نه کمکی به مسیر داستان می کند نه به خاطر فضای دهه شصت و هفتادی شان – چه در متن ترانه، چه در شکل اجرا، چه حتی نحوه صداگذاری روی چهره خوانندگان – حتی در ذهن ها ماندگار می شود.
دو دهه قبل، کلاه قرمزی در سالن های سینما می خواند: «سلام الاغ عزیز/ حالت چطوره؟» یا «آقای رارنده/ یالا بزن تو دنده/ برو به سمت تهرون/ می خوام برم تلویزیون» که هنوز خیلی هایمان آنها را با همان ریتم از بَریم اما کدام یک از آوازها و ابیاتی که در این فیلم جدید خوانده شده را تماشاگر با خود زمزمه می کند؟ تنها بخشی هم که مخاطب می خندد همان ارجاع به آواز قدیمی «سلام الاغ عزیز» است، آن هم به خاطر یادآوری خاطرات خوش گذشته نه سر و شکل فعلی فیلم. با این اوصاف، «کلاه قرمزی و بچه ننه» لحظات سرخوشانه ای دارد که مخاطب این روزها بریده از سینما را بخنداند اما نه آنقدر که پیشتر در تلویزیون انجام داده بود.
خبر اینستاگرامی ایرج طهماسب
ایرج طهماسب کارگردان و مجری برنامه کلاه قرمزی در صفحه اینستاگرامش با انتشار عکسی از خود در کنار حمید جبلی از شروع مجدد تولید این برنامه در تابستان امسال خبر داد.
باورتون میشه فیلم کلاه قرمزی و دوستان تابستون میاد
عروسک های جاودانه
پس از پیروزی انقلاب دو شبکه تلویزیونی با وجود تنگناهای اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی، گروه کودک و نوجوان خویش را فعال کرده و عمده تمرکز خود را روی این بخش گذاشتند.بیژن بیرنگ و مسعود رسام با برنامه‌های «محله بهداشت» و «محله بر و بیا» خیل عظیم مخاطبان از طیف‌های سنی مختلف را عصر جمعه‌ها پای گیرنده‌ها نشانده و علاوه بر انتقال پیام، وجه سرگرمی کارشان را هم فراموش نکردند.
در این میان برنامه‌های عروسک‌محور نیز به مرور جایش را در برنامه‌های این گروه سنی باز کرده و جمعی از جوانان بااستعداد آن سال‌ها مانند حمید جبلی، ایرج طهماسب، کامبیز صمیمی‌مفخم، آزاده پورمختار، مرضیه برومند و... راجذب خویش کردند.
«مدرسه موش‌ها» ساخته مرضیه برومند یکی از درخشان‌ترین برنامه‌های عروسکی تاریخ تلویزیون کشورمان است که حتی در بازپخش‌های خویش هم مخاطبان بسیاری را جذب کرده و گذر زمان هم از جذابیت‌هایش نکاسته است.
مدرسه موش‌ها داستان چند موش محصل است که هریک شباهت‌هایی به یک بخش از بچه‌های دوره ابتدایی داشته و در هر قسمت پیامی را به آنها منتقل میکرد. عروسکهای ساخته شده بسیار ظریف‌تر از نمونه‌های اندک پیش از خود بوده و عروسک‌گردان‌ها نیز با مهارت خاصی آنها را به بازی می‌گرفتند، اما بخش مهمی از موفقیت بزرگ شهر موش‌ها به صداپیشگان آن بازمی‌گردد که هریک تیپ خاصی را گرفته و با صدایشان به آنها جان بخشیدند.
برای مثال میتوان به شخصیت‌هایی چون: کپل، دم باریک و نارنجی اشاره کرد که به ترتیب حمید جبلی، ایرج طهماسب و فاطمه معتمدآریا به بهترین شکل ممکن صداسازی کرده و تیپی آشنا را برای بچه‌ها خلق کردند.
شهر موش‌ها به مدد هوش و ذکاوت گروه حرفه‌ای‌اش توانست در روزهای دفاع مقدس به پدیده‌ای اجتماعی بدل شود تا جایی که نسخه سینمایی آن یک سال بعد روی پرده سینماها رفت. مجید قناد هم در آن سال‌ها صبح‌های جمعه برنامه‌ای را روی آنتن شبکه دو می‌برد که در بخشی از آن نمایش عروسکی اجرا می‌شد و البته کیفیت ساخت عروسکها چنگی به دل نمی‌زد.
«قورباغه سبز» با اجرای علیرضا توپچیان از دیگر نمونه‌های موفق کار عروسکی بود که در دوره خود با اقبال عمومی مواجه شد.
«هادی و هدی» هم دیگر کار تلویزیونی در این رابطه بود که عروسک‌هایش نسبتا خوب از کار درآمده و وجه قصه‌گویی بخوبی در آن رعایت شده بود. در کارهای یاد شده صداپیشگان زیادی کار کردند که فقط برخی در کارشان موفق ظاهر شده و برخی دیگر نیز در ادامه قید آن را زدند.
کار عروسک‌گردان‌ها با توجه به کوچکی پلاتوها بسیار سخت‌تر از صداپیشگان بوده و تنها عشق به کار آنان را در این راه به جلو سوق می‌داد. مرضیه برومند به‌عنوان موفق‌ترین برنامه‌ساز کودک و نوجوان، در کارهای بعدی‌اش مانند: «خونه مادربزرگه» و «قصه‌های تا‌به‌تا» نیز از عروسک‌هایی جذاب بهره گرفت که بشدت مورد توجه مخاطبان کم سن و سال بود.
در خـــــونه مادربزرگـــــه عروسکها بسیار جذاب ساخته شده و حرکت می‌کردند و در کنار آن صداها هم به خوبی انتخاب شده بود. برای مثال میتوان به صدای رضا بابک برای نقش آقا حنایی و بهرام شاه‌محمدلو برای مخمل اشاره کرد که هنوز هم برای نسل کودک و نوجوان آن سال‌ها خاطره‌انگیز به نظر می‌رسد.
در قصه‌های تا‌به‌تا با توجه به زمان تولیدش، کیفیت ساخت عروسک زی‌زی‌گولو بسیار بهتر از گذشته شده و صدای فوق‌العاده منعطف آزاده پورمختار هم آن را تکمیل کرده است.
برومند در این مجموعه نیز پیام‌های اخلاقی مستتر در قصه را به شکلی زیرپوستی به مخاطبان کم‌سن و سال خویش منتقل کرد و برای جذاب‌تر شدنش از بازیگران خوبی چون لیلی رشیدی، رضا فیاضی، مریم سعادت و امیرحسین صدیق هم بهره گرفت.
اما بدون شک بهترین مجموعه عروسکی سه دهه اخیر مجموعه «صندوق پست» ساخته ایرج طهماسب است که پس از دو دهه همچنان پرطرفدار است. زوج طهماسب و جبلی در صندوق پست، عروسکی دوستداشتنی به نام کلاه قرمزی را خلق کرده و در کنار آن از شخصیت‌هایی مانند پسرخاله و ژولی‌پولی هم بهره گرفتند.
صدای جبلی روی کلاه قرمزی و نیز پسرخاله بدون شک یکی از مهم‌ترین فاکتورهای موفقیت بیست ساله کلاه قرمزی در مدیوم تلویزیون است که با عروسک‌گردانی درخشان دنیا فنی‌زاده همراه شده است. البته نباید از هنر مرضیه محبوب در ساخت عروسکهای فوق بسادگی گذشت که بسیار فراتر از نمونه‌های پیشین خود به نظر می‌رسد.
مجموعه «مجید دلبندم» به کارگردانی رضا عطاران هم یک شخصیت عروسکی جذاب بههمراه داشت که همه واژه‌های شبیه به هم را با یکدیگر اشتباه گرفته و شوخی‌های شیرینی را شکل می‌داد.
مجید صالحی، صداپیشه این عروسک با دستهای بسیار بزرگ، بخوبی از عهده انجامش برآمده و دوز شیرینی‌اش را دوچندان کرده است.
روند تولید مجموعه‌های عروسک محور در دهه 80 تا حدودی رو به کاهش گذاشت که بخش مهمی از آن به دردسرهای ساخت این آثار و درگیری آدم‌های موثر این حرفه در شاخه‌های دیگر سینما و تلویزیون بازمی‌گشت. در این میان فقط شخصیت سنجد با صداپیشگی درخشان نگار استخر به محبوبیتی ویژه نزد مخاطبانش دست یافت که آن هم در سال‌های بعد به واسطه تکرار بیش از حد با ریزش مخاطب مواجه شد.
در کنار آن میتوان به پنگول با صدای هومن حاجی‌عبدالهی اشاره کرد که در ابتدا بسیار محبوب جلوه کرد، اما به مرور و با به تکرار افتادنش از تعداد مخاطبانش کاسته شد.
در دو سه سال اخیر طهماسب و جبلی بار دیگر با «کلاه قرمزی و دوستان» بازگشت موفقیت‌آمیزی داشته و بی‌اغراق پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیونی را شکل داده‌اند. این دو برای جلوگیری از به تکرار نیفتادن برنامه، هر سال شخصیتهای تازه‌ای را به کار اضافه کرده و به مرور کلاه قرمزی و پسرخاله را به نقش‌های فرعی آن بدل کرده‌اند.
شخصیت‌هایی چون، فامیل دور،گابی، جیگر، آقوی همساده و ... که هریک صاحب هویت مستقلی بوده و مکمل یکدیگر به حساب می‌آیند.
در این میان عروسک‌گردان‌ها و صداپیشگان جایگاه بسیار مهمی در کیفیت این برنامه داشته و نقشی کلیدی در موفقیت آن دارند. از دنیا فنی‌زاده در مقام عروسک‌گردان گرفته تا محمد بحرانی، بهادر مالکی، محمدرضا هدایتی، علی سرابی و جبلی به‌عنوان صداپیشه که شوخی‌های نوشته شده را به بهترین شکل به اجرا در‌می‌آورند.
طهماسب هم به‌عنوان تنها شخصیت غیرعروسکی کار نقش مهمی در هدایت شخصیت‌ها و رساندن کار به نقطه اوج دارد و همچون یک فوروارد فوتبال پاس گل‌های درخشان حمید جبلی را گل میکند.مجموعه کلاه قرمزی یکی از آثار قابل قبول عروسک‌محور تلویزیون است که می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب و توجه مدیران شبکه‌ها، بیش از اینها با مخاطب ارتباط برقرار کند.
منبع:جام جم
نوشته برای جام جم عکساشو خودم پیدا کردم.
گفت و گویی با مرضیه محبوب و دنیا فنی زاده
مرضیه محبوب خودش را چگونه معرفی میکند؟
سال 57 همزمان با روزهای انقلاب وارد دانشگاه هنر شده و در سال 64 در رشته نمایشهای عروسکی فارغ التحصیل شدم. در سال 59 با فیلم «ابراهیم در گلستان» فعالیتم را شروع کردم و پس از آن به گروه خانم مرضیه برومند پیوستم و نخستین کارم را در تلویزیون با مجموعه «خونه مادربزرگه» شروع کردم و کارهایی مانند «موش نمکی» و «خاله قورباغه» را نیز کارگردانی کرده ام.
درباره رشته تئاتر عروسکی چه ذهنیتی داشتید؟ آیا این رشته را به طور کامل می شناختید؟
خیر، اصلا شناخت درستی از این رشته نداشتم. من علاقه زیادی به مجسمه سازی و نقاشی داشتم و به همین دلیل هم تمایل داشتم در رشته نمایش تحصیلاتم را ادامه بدهم، اما به اصرار یکی از دوستانم برای این رشته هم امتحان دادم و قبول شدم. قرار شد اگر از این رشته راضی نبودم، انصراف بدهم اما هر چه پیش می رفتیم بیشتر از آن خوشم آمد چرا که تمام علایق من در این رشته وجود داشت. برای همین هم تحصیلاتم را در این رشته به اتمام رساندم.
بیشتر کارهای شما با ایرج طهماسب و حمید جبلی بوده است. آشنایی تان با این دو هنرمند چگونه شکل گرفت؟
با ایرج طهماسب و حمید جبلی در گروه خانم برومند آشنا شدم. ما همه در این گروه با یکدیگر کار می کردیم، اما پس از مدتی مستقل تر فعالیتمان را ادامه دادیم.
یادتان هست که در زمان کودکیتان چقدر عروسک داشتید؟
عروسکهایم خیلی محدود بودند و بیشتر عروسکهایم، عروسکهای پنج ریالی بود. این عروسکها پلاستیکی بودند و حتی دست و پاهایشان مثل عروسکهای امروز خم هم نمی شد. خودمان برای آنها وسیله درست میکردیم مثل قابلمه، استکان، لباس، میز و صندلی و ... همیشه دوست داشتم بتوانم یک جوری عروسکهایم را کنارم بنشانم و آنها را تحت اختیار خودم بگیریم، اما عروسکهای آن زمان این ویژگی را نداشتند. با این حال بسیار آنها را دوست داشتم.
بعدها توانستید عروسک محبوبتان را با دستهای خودتان خلق کنید؟
ببینید، وقتی وارد زندگی می شویم، تخیل هایمان یک جورهایی با واقعیت هماهنگ می شود و آدم کمتر فرصت می کند به سمت تخیلات و رویاهایش برود. تنها کاری که در این باره انجام دادم این بود که بعدها شخصیتهای قصه هایی را که مادرم برایم تعریف میکرد، زنده کردم مثل ماه پیشونی یا موش نمکی که همان قصه هایی بودند که مادرم در کودکی برایم تعریف می کرد.
این کار چه حسی برایتان داشت؟
وقتی در مانیتور تصویر عروسکها را میدیدم کلی ذوق میکردم و به یاد ایام خوش کودکی می افتادم.
عروسکها همانقدر که برای بچه ها باورپذیر و زنده هستند برای خودتان هم این ویژگیها را دارند؟
بله، همان موقع که متریال آنها را میکشم آنها را میبینم. جالب است بدانید وقتی آنها شکل می گیرند به من نگاه می کنند و من نگاه هایشان را حس میکنم. حتی خودشان به من میگویند که چگونه آنها را بسازم؛ اینکه صورتشان را تپلتر کنم یا نه. چشمهایشان را سبز کنم یا آبی، به هرحال عروسکها برای من کاملا موجوداتی زنده هستند برای همین هم باورشان میکنم.
کلاه قرمزی و پسرخاله چطور خلق شدند؟
داستان از این قرار است که من به پیشنهاد آقای طهماسب، عروسکهای مجموعه صندوق پست را ساختم. بعد از آن در حین ضبط تصمیم گرفته شد که دو عروسک دیگر هم به این مجموعه اضافه کنیم و کلاه قرمزی و پسرخاله به این برنامه اضافه شدند و قرار بود تنها در یکی، دو قسمت از آنها استفاده کنیم ولی آنقدر بامزه و واقعی شده بودند که آمدند و دیگر نرفتند.
فکر می کنید چرا پس از گذشت 10 سال هنوز هم این دو عروسک محبوبیت خودشان را دارند؟
ببینید، وقتی کاری نتیجه می دهد، تلاش یک گروه را می رساند و طبیعتا وقتی همه چیز درست و بجا باشد بازدهی خوبی هم خواهد داشت. به نظرم در هر کار گروهی در وهله اول باید آن گروه با هم هماهنگ باشند. به هر حال حتما صدای خوب، عروسک گردانی درست و هدایت بجای کارگردان و ارتباط موثر آقای مجری با عروسکها در ماندگاری کلاه قرمزی و پسرخاله تاثیر داشته است.
میتوان گفت صدای عروسک بخشی از شخصیت یک عروسک است؟
بله و حتما باید جنس صدا با آن کاراکتر عروسکی هماهنگ باشد - و حتی به فرم صورت عروسک – تا مخاطب کودک بتواند احساس خوبی از عروسک دریافت و آن را باور کند ضمن اینکه حس من هم به عنوان عروسک گردان باید با عروسک همراه باشد.
تکنیکهای جدید روز در کار شما چقدر موثر بوده است؟
تقریبا اثری نداشته است چرا که ما هنوز هم به همان روش قدیمی یعنی فک زدن کار میکنیم و عروسکها را در دستهایمان قرار میدهیم و آنها را حرکت میدهیم. فقط ممکن است به واسطه دوربینهای جدید تصاویر عروسکها شارپ تر به نظر برسد.
کلاه قرمزی یا پسرخاله؛ کدامیک را بیشتر دوست دارید؟
هر دوی آنها را دوست دارم و حس دلسوزی برای همه عروسکها دارم. به خاطر همین برایم فرقی ندارند.
از پسرعمه زا بگویید، او یکی از شخصیتهای محبوب برنامه های نوروزی بود.
با توجه به قصه ای که داشتیم، آقای طهماسب فکر کردند که بهتر است یکی از فامیلهای کلاه قرمزی به دیدن او بیاید. در عین حال هم نشان بدهیم که او از روستا می آید و شهرنشین نیست.
من هم بر اساس نظرات ایشان عروسک پسرعمه زا را طراحی کردم و جالب اینجاست که قبل از اینکه مقابل دوربین برود، خودش گفت که چگونه شخصیتی دارد و از همان اول شروع به شیرین کاری کرد.
پسرعمه زا یعنی چی؟
او فامیل پسرخاله بود. زا به معنی پسر پسرعمه است. روزها به او فکر میکردم که چگونه او را بسازم و خلق کنم .
قبول دارید که خیلی از عروسکهای امروز تلویزیونی نه تنها جذاب نیستند بلکه خیلی هم زمخت و نچسبند.
ببینید، بچه ها به هر حال با عروسکها هرقدر هم بد، ارتباط برقرار میکنند. گاهی به دل می نشینند و گاهی نه. مهم این است که درست تعریف شده باشند و رفتار شعاری نداشته باشند.
دنیا فنی زاده سالهاست که برای کودکان عروسک می سازد و آنها را با هنر دستش زنده می کند. او گرداننده عروسک کلاه قرمزی در این مجموعه بود.
از شروع فعالیتهایتان بگویید؟
سال 64 بود که با گرداندن یک جوجه کوچولو در برنامه تلویزیونی «چتر» فعالیتم را آغاز کردم. این جوجه کوچولو در یک جنگل رها شده بود و گاهی اوقات هم برای خودش آواز می خواند.
چطور شد که به دنیای عروسکها علاقه مند شدید؟
از زمان کودکی ام علاقه بسیاری به تئاتر کودک و برنامه های مرتبط با آن داشتم. همین علاقه موجب شد که به این سمت سوق پیدا کنم و در این کار باقی بمانم و هر روز بیشتر از قبل از کارم و گرداندن عروسکها لذت میبرم.
با آقای طهماسب و جبلی چطور آشنا شدید؟
در سال 66 برای نخستین بار به ایشان معرفی شدم و از همانجا همکاریمان شکل گرفت تا به امروز که کارهای زیادی را با هم انجام داده ایم. علت این فعالیت دنباله دار را رفتار و اخلاق دوستداشتنی آقای طهماسب می دانم.
گرداندن کدام عروسک را به عهده داشتید؟
گرداندن کلاه قرمزی به عهده من بود.
از کلاه قرمزی بیشتر برای مان بگویید.
به نظرم کلاه قرمزی پسربچه ای شیرین، صادق و در عین حال مهربان است. او تمام احساساتش را بیان می کند و هیچ مساله ای را در دل پنهان نگه نمی دارد.
فکر میکنید چرا کلاه قرمزی اینقدر طرفدار دارد؟
به نظرم او با خصلت عجول بودنش توانسته خودش را در دل تک تک مخاطبان جا کند. از طرفی این کلاه قرمزی نبوده که ماندگار شده، بلکه گروه بودند که ماندگاری این دو عروسک را رقم زدند.
کمی هم از شخصیت پسرعمه زا و گیگیلی بگویید.
گیگیلی شخصیت خاصی نداشت، اما پسرعمه زا جزئی از خانواده کلاه قرمزی بود و براحتی می خندید و درون خود را با صداقت بیان می کرد و تا حدودی رفتاری شبیه کلاه قرمزی داشت. پسرعمه زا با خنده های شیرینش مخاطب را تا حد زیادی با خود همراه می کرد.
خودتان تا چه حد جان بخشیدن به عروسکها را باور میکنید؟
خیلی زیاد، اما اینکه توانسته ام درست این کار را انجام بدهم یا نه دیگر قضاوتی است که مردم باید نسبت به کار من داشته باشند. به هرحال از این کار همانطور که گفتم لذت زیادی میبرم و هر روز اشتیاقم بیشتر می شود.
چقدر با سلیقه بچه ها آشنا هستید و جنس خواسته هایش را میشناسید؟
در 24 سالی که مشغول این کار هستم، سعی ام بر این بوده که سلایق آنها را بشناسم تا بتوانم راحت با آنها ارتباط برقرار کنم و احساس میکنم تا حد زیادی در این کار موفق بوده ام.
از دنیای عروسکی خودتان در ایام کودکی بگویید.
در دوران کودکیام عاشق عروسکهایم بودم و بیشتر وقتم را با آنها می گذراندم. دوران کودکی، دوران شیرینی برایم بود.
یادم هست حتی عروسکهایم را روی مدادم میگذاشتم و آنها را می چرخاندم، کاری که امروز انجام میدهم.
بیوگرافی مرضیه محبوب
سمت:عروسک ساز و عروسک گردان پسرخاله
مرضیه محبوب طراح عروسک و عروسک‌گردان ایرانی است.
زندگی
مرضیه محبوب از کودکی تاکنون وقتش را با عروسکها گذرانده است. شاید به همین دلیل درباره عروسکها طوری حرف می‌زند که گویی دارد درباره آدم‌های زنده صحبت میکند. او دانش‌آموختهٔ رشتهٔ نمایشهای عروسکی از دانشگاه هنر در سال ۱۳۶۴ است و فعالیتش را در تلویزیون با عروسک‌گردانی مجموعهٔ «خونهٔ مادربزرگه» آغاز کرد.
محبوب از سال ۱۳۶۶ با ایرج طهماسب و حمید جبلی شروع به همکاری میکند. او که آشنایی‌اش با ایرج طهماسب به زمان دانشجویی‌شان بازمی‌گردد، زمانی که طهماسب برای ارائهٔ پایان‌نامه‌اش از محبوب دعوت به همکاری کرد به او پیوست و از آن پس مرضیه محبوب برای برنامه‌های ایرج طهماسب عروسک می‌سازد، عروسک‌گردانی میکند و گاهی هم به جای برخی عروسکها حرف می‌زند.
نتیجهٔ همکاری محبوب با طهماسب و جبلی تعداد زیادی عروسک است که کلاه‌قرمزی و پسرخاله سرشناس‌ترین‌هایشان‌اند. همهٔ دوستان و اقوام کلاه‌قرمزی هم ساختهٔ مرضیه محبوب‌اند.
شیوهٔ کار
این عروسک‌ساز در مورد منابع اقتباسش برای ساختن شکل ظاهری عروسک‌هایش از تأثیر محیط زندگی و برآیند کلی جامعه یاد میکند و سن و سال و روزگاری که عروسکها از سر گذرانده است. به عنوان مثال او معتقد است که این روزها حتی جوان‌ها هم موهایشان ریخته و دیدن یک جوان طاس اصلاً بعید نیست. او همچنین در ساخت عروسکها اهمیت زیادی به راحتی عروسک‌گردان و خوش‌دستی عروسک می‌دهد.
با وجودی که او نسبت به دست‌ساخته‌هایش نگاهی احساسی دارد ولی وقتی برنامه‌ای تمام می‌شود و عروسک‌هایی که ساخته است به بایگانی فرستاده می‌شود چندان ناراحت نمی‌شود. او معتقد است این شخصیت‌ها آمدند، حرفشان را زدند، مسؤولیتشان را انجام دادند و حالا وقت استراحتشان است. با چیزی که او را ناراحت میکند نه بایگانی عروسک‌هایش، که صدمه‌دیدنشان است.
در سال‌های آخر دههٔ هشتاد مرضیه محجوب نمایشگاهی از عروسک‌هایش برگزار کرد و برای همهٔ عروسک‌هایی که تا آن موقع ساخته بود شناسنامه ساخت؛ شناسنامه‌ای شامل اسم و فامیل عروسکها، برنامه‌ای که در آن حضور داشته‌اند و اسم عروسک‌گردانان و صداپیشه‌های آنها. تا آن زمان حدود ۱۵۰ عروسک ساخته بود، اما بعدها از تعداد کارهایم کاسته شد، چون دیگر فقط برای برنامه‌هایی که خود کارگردانی میکرد عروسک می‌ساخت و در سال‌های اخیر هم فقط با مجموعهٔ «کلاه‌قرمزی» همکاری داشته است.
آثار
-
کارگردانی
-
بزبز قندی
-
خاله‌قورباغه
-
موش نمکی
-
عروسک‌سازی
-
کلاه‌قرمزی و جغجغه و فرفره
-
صندوق پست
-
کلاه‌قرمزی و پسرخاله
-
کلاه‌قرمزی و آقای مجری
-
کلاه‌قرمزی و سروناز
-
کلاه‌قرمزی ۸۸
-
کلاه‌قرمزی ۹۰
-
کلاه‌قرمزی ۹۱
-
کلاه‌قرمزی و بچه‌ننه
-
کلاه‌قرمزی ۹۲
-
کلاه‌قرمزی ۹۳
فعالیت هنری مرضیه محبوب
- فارغ التحصیل تئاتر عروسکی از دانشکده هنرهای دراماتیک
- عضو هیأت مدیره انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر
- عضو هیأت داوران نهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس بخش عروسکی
- عضو هیأت داوران هشتمین جشنواره سراسری تئاتر کودک و نوجوان همدان
- عضو کمیته انتخاب در هفتمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران
- عضو هیأت داوران ششمین جشنواره دانشجویی نمایش عروسکی
- عضو هیأت بازخوانی نمایش عروسکی یازدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی
تئاتر
شاخه گلی برای آدم آهنی (۱۳۶۸) نویسنده، کارگردان، طراحی و ساخت عروسک
ماه پیشونی (۱۳۶۹) نویسنده، کارگردان، طراحی و ساخت عروسک
شیرین تر از پرواز (۱۳۷۰) کارگردان و طراحی و ساخت عروسک
بابا بزرگ و ترب (۱۳۶۵) بازی دهندگی عروسک (کارگردان: بهروز غریب پور)
کارآگاه دو (۱۳۶۶) بازی دهندگی (طراحی لباس عروسک ها) (کارگردان: بهروز غریب پور)
شش جوجه کلاغ و یک روباه ( ۱۳۶۷) بازی دهندگی (کارگردان: بهروز غریب پور)
زال و سیمرغ ( ۱۳۶۹) بازی دهندگی (کارگردان: مرضیه برومند)
خواجه لطیف (۱۳۷۰) بازی دهنده عروسک (کارگردان: ایرج طهماسب )
ببر دیوانه و مرد فرزانه (۱۳۷۲) طراحی و ساخت عروسک (کارگردان: قطب الدین صادقی)
بز زنگوله پا (۱۳۷۶) بازی با ماسک (کارگردان: جواد ذوالفقاری)
مدرسه خرگوش ها بازی دهندگی عروسک (کارگردان: حسن دادشکر)
قصه هایی از کلیله و دمنه (۱۳۶۱) بازی دهندگی عروسک و ماسک (کارگردان: رضا بابک)
هملت و شازده کوچولوی دانمارک (۱۳۸۸) طراحی و ساخت عروسک و ماسک (کارگردان: رضا بابک)
سارا (۱۳۷۱) بازی دهندگی عروسک ( کارگردان: مرضیه برومند)
تلویزیون
بیدار بیدار (۶۳-۱۳۶۰)
داستانهای دهکده (۶۳- ۱۳۶۰)
عمو واق واق ( ۶۳-۱۳۶۰)
سیب (۶۳- ۱۳۶۰)
خونه مادربزرگه (۶۷- ۱۳۶۶) ساخت عروسک و بازی دهنده تلویزیون
تپلی (۶۸- ۱۳۶۷) طراحی ساخت و بازی دهنده تلویزیون
قصه های اوسا بابا (۱۳۷۱) طراحی ساخت عروسک تلویزیون
سلامتی چه خوبه واکسیانسیون (۷۱- ۱۳۷۰) طراحی و ساخت عروسک، بازی دهنده تلویزیون
قصه های مادربزرگ (۱۳۷۲) طراحی و ساخت عروسک، بازی دهنده تلویزیون
عزیز آقا (۱۳۷۲) طراحی، ساخت عروسک، بازی دهنده تلویزیون
آلوده پاکیزه ( ۱۳۷۳) ساخت عروسک
ماجراهای تقی جان ( ۱۳۷۸) طراحی، ساخت عروسک، بازی دهنده عروسک
قصه های شبانه (۱۳۷۹) طراحی، ساخت عروسک، صدای عروسک
آشپز کوچولو (۱۳۸۱) طراحی و ساخت عروسک
دارا و سارا (۱۳۸۱) ساخت عروسک، طراحی دکور
پلیس کوچولو( ۱۳۸۲) طراحی و ساخت عروسک
صندوق پست ژولی پولی کلاه قرمزی ( ۱۳۷۳) طراحی ساخت عروسک، بازی دهنده عروسک
جغجغه و فرفره (۱۳۷۲) طراحی ساخت عروسک، بازی دهنده عروسک
نازنین خانم (۱۳۷۳) طراحی ساخت عروسک، بازی دهنده عروسک
عروسک آرزوها (۷۱- ۱۳۷۰) طراحی ساخت عروسک
دانی و من (۱۳۷۷) طراحی ساخت عروسک
تورنگ و پورنگ (۱۳۷۸) طراحی و ساخت عروسک
زولبیا بامیه (۱۳۸۰) طراحی و ساخت عروسک
پسته (۱۳۷۱) طراحی و ساخت عروسک
خاله قورباغه (۷۵- ۱۳۷۴) کارگردان، طراحی و ساخت عروسک
ماجراهای تقی خان (سری دوم) کارگردانی
مموش و خاله (۱۳۷۹) طراحی و ساخت عروسک، کارگردانی
منگوله گوش میرزا (۱۳۸۰) کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
داستان های قلعه وروره گیس (۱۳۸۰) کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
روز جهانی کودک و نوجوان (۱۳۸۰) کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
روفوزه (۱۳۸۱) کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
مدرسه لی باچی جو (۱۳۸۱) کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
هر کسی کاری داره کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
بزبز قندی کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
موش نمکی کارگردانی، طراحی و ساخت عروسک
دختران قالی طراحی ساخت عروسک، صدای عروسک
کلاه قرمزی و پسر خاله (نوروز ۸۸) طراحی ساخت عروسک، صدای عروسک
کبوتر صلح (۱۳۸۹) طراحی و ساخت عروسک ها
بستنی ها(۱۳۷۸) صدا عروسک
دندونه و دردونه (خانه گلپراینا) ۱۳۸۴ طراحی و ساخت عروسک
کلاه قرمزی و پسر خاله (نوروز ۹۰) طراحی و ساخت عروسک، بازی دهنده عروسک
سینما:
ابراهیم در گلستان (۱۳۵۹) بازی دهنده عروسک و ساخت عروسک (کارگردان: ایرج امامی)
شنگول و منگول (۱۳۶۷) طراحی و ساخت عروسک
کارآگاه دو (۱۳۶۸) بازی دهنده عروسک (کارگردان: بهروز غریب پور)
افسانه مه پلنگ (۱۳۷۰) طراحی و ساخت عروسک ( کارگردان: محمد علی سجادی)
کلاه قرمزی و پسرخاله (۱۳۷۳) ساخت عروسک و بازی دهنده عروسک (کارگردان: ایرج طهماسب)
کلاه قرمزی و پسرخاله (۱۳۸۱) طراحی و ساخت عروسک (کارگردان: ایرج طهماسب)
یکی بود و یکی نبود (۱۳۷۸) طراحی و ساخت و بازی دهنده عروسک (کارگردان: ایرج طهماسب)
بازی بزرگان (۱۳۷۱) طراحی و ساخت عروسک بدل ( کارگردان: کامبوزیا پرتوی)
در آرزوی مهربانی (۱۳۸۵) کارگردان، طراح و سازنده عروسک
نخودی (۱۳۸۸) ساخت و طراحی عروسک و مشاوره کارگردان بخش عروسکی
پرنده جون بخون کارگردان و نویسنده (فیلم کوتاه)
- دریافت لوح یاد بود از بخش جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران (مرداد ۱۳۶۸)
- دریافت لوح مینا از دومین جشنواره بین المللی عروسکی تهران ۱۳۶۹
- دریافت لوح یاد بود سومین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی شهریور ۱۳۷۰
- دریافت یاد نامه از سومین جشنواره تئاتر دانشجویان کشور (۱۳۶۶)
- دریافت لوح یاد بود و تقدیر نامه از مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آقای مرتضی کاظمی (۱۳۶۸)
- دریافت دیپلم افتخار نخستین جشنواره سیما (آبان ۱۳۷۴)
- دریافت جایزه اول بهترین عروسک (طراحی و ساخت) از شبکه جهانی جام جم ۱۳۸۰
- لوح تقدیر از سوی مبارک یونیما (شهریور ۱۳۷۷)
- لوح یاد بود شرکت در نخستین جشنواره فیلم پلیس (آذر ۱۳۸۳)
- برگزاری اولین نمایشگاه عروسکی در خانه سینما از عروسک ها (مهمانی عروسک ها)
نفر بعدی خانم دنیا فنی زاده.
قوچی نیامده رفت
«کلاه قرمزی» با همه عروسک هایش شب گذشته، جمعه 22 فروردین با مردم خداحافظی کرد. یک خداحافظی از نوع هندی، با همان آهنگ آشنایی که امسال با آن قسمت اول این مجموعه آغاز شد. یک خداحافظی تلخ، خداحافظی که حتی خود عروسک ها هم از رفتنشان ناراحت بودند.اما نکته هیجان انگیز قسمت پایانی این سریال اضافه شدن «قوچی» به این مجموعه بود.
به
گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون ایسکانیوز، دیشب آخرین قسمت از سریال
نوروزی« کلاه قرمزی» در سال 94 پخش شد. داستان این قسمت در مورد عروسکی به
نام «قوچی» بود که گوش هایش سنگین است. او پیر است و وقتی عصبانی می شود
همه را با شاخ می زند.
صدا پیشه این شخصیت جدید علی سرابی است که علاوه بر «قوچی»، به جای «گابی» نیز حرف می زند.
«گابی»، یکی از عروسک های سریال « کلاه قرمزی» است که امسال کمتر در این مجموعه حضور داشت. تقریبا هر سال به این سریال یک عروسک اضافه می شود که شاید فقط در اولین قسمت حضورش دیالوگ های زیادی داشته باشد و در قسمت های بعد ممکن است دیگر حضور پر رنگی نداشته باشد.
اینکه چرا به این سریال عروسک های مختلفی اضافه شده که ممکن است حضور کم رنگی داشته باشند و چرا قبل از حضور آن عروسک برای بودنش برنامه ریزی نمی شود جای سوال دارد.
یکی از عروسک هایی که در یکی دوسال اخیر به سریال «کلاه قرمزی» آمده، «گابی» است که به اندازه دیگر عروسک ها نتوانست جای خود را در بین مردم باز کند. برای همین امسال کمتر در این مجموعه دیده شد.
این عروسک نسبت به عروسک های دیگری چون، «پسر عمه زا»، «آقای همساده»، «بچه همساده»، «ببعی»، «دیوی»، «فامیل دور» و خود کلاه قرمزی نتوانست با مردم ارتباط برقرار کند.
عروسک ها به واسطه شخصیتی که برای آنها تعریف می شود، ظاهر و صداپیشه شان مورد استقبال قرار می گیرند.
عروسک های «کلاه قرمزی» غیر از عروسک «دیوی» که ظاهر غیر معمول تری از بقیه دارد ، همه ظاهری ساده و واقع گرا دارند برای همین مهم ترین عامل در جذب مخاطبان به این عروسک های پر جنب و جوش و بازیگوش، شخصیت و صدایی است که برای آنها تعریف می شود.
«کلاه قرمزی» عروسکی است که سال ها آن را می شناسیم. او بچه شیطان و سر به هواست که با ورود دیگر عروسک ها به این سریال از شطنیت های او کم شده و گویا بزرگتر شده، اما بقیه شخصیت هایی که در این سریال هستند و ماندگارتر از دیگر عروسک ها هستند هر کدام به دلیل صداپیشه و کاراکتری که دارند در ذهن می مانند.
«عزیزم ببخشید»، شبیه آشپزهای ایتالیایی است او زیاد حرف می زند و همه چیز را با جزییات فراون می پرسد.
«دیوی»، برعکس حرف می زند و همه کارها را وارونه انجام می دهد.
«آقای همساده»، لهجه شیرازی دارد، جملات جعلی از ژان ژاک روسو می گوید و از کودکی هایش خاطرات عجیب و غریبی تعریف می کند.
«فامیل دور» به دلیل شباهتش به «آقای مجری» می خواهد شبیه او باشد.
«پسر عمه زا» با صدا پیشه گی محمدرضا هدایتی، صدای خاصی دارد که اغلب دیالوگ هایی می گوید که به صحبت بزرگان بی شباهت نیست.
«ببعی»، انگلیسی صحبت می کند و آواز می خواند.این عروسک ها تقریبا از جمله عروسک های پرطرفدار و ماندگار سریال «کلا قرمزی» هستند.
اما در این مجموعه که چند سالی است مهمان خانه های ایرانیان است عروسک هایی نیز حضور دارند که در یک قسمت ناگهان وارد شده و پس از مدتی هم کم کم محو می شوند و فقط در قسمت آخر برای خداحافظی می آیند.
شاید یکی از دلایل کم رنگ بودن بعضی از عروسک ها این باشد که پس از حضورشان، دست اندکاران این برنامه به این نتیجه می رسند که آن عروسک با مردم ارتباط برقرار نمی کند.
اما در این مجموعه که عروسک های ساده ای دارد، اگر صدا و شخصیت، خنثی باشد مخاطبان را به خود جذب نمی کند. به این دلیل که عروسک ها از حس چهره شان نمی توانند استفاده کنند و کاملا وابسته به شخصیت و صدایشان هستند. وجود صدایی خاص می تواند در ارتباطی که با مردم برقرار می کنند موثر باشد.
امسال نیز در آخرین قسمت، «قوچی» به «کلاه قرمزی» اضافه شد که در اولین قسمت حضورش با اینکه صداپیشه اش همان صداپیشه «گابی» است، شخصیت شیرینی از خود به جای گذاشت که این انتظار وجود دارد که اگر قرار باشد «کلاه قرمزی» سال های آینده نیز نوروز پخش شود از عروسک های ماندگار باشد.
در پایان می توان به این تیجه رسید که مهم ترین عامل در ماندگاری بعضی از عروسک های سریال «کلاه قرمزی» شخصیت پردازی آنها و مهارت صداپیشه در ماندگار کردن آن عروسک است که برای آنها تعریف شده است.
لازم به ذکر است، قسمت‌های باقی مانده از «کلاه قرمزی 94» در اعیاد و مناسبت‌هایی چون ولادت حضرت علی (ع) (روز پدر)، نیمه شعبان، مبعث رسول اکرم(ص)، 22 بهمن، روز جهانی کودک و سایر مناسبت‌ها از شبکه دو سیما پخش می‌شود.
منبع:http://iscanews.ir
چهارمین فیلم سینمایی کلاه قرمزی در راه است
تهیه‌کننده مجموعه «کلاه قرمزی» در این متن که برای ایسنا ارسال شده، آورده است: «بار دیگر ۹۰روز کار شبانه روزی گروهی دست چین از بهترین‌ها ، دست‌چینی از دستان جادوگری عروسک‌گردان‌ها و جمع حنجره طلایی‌هایی که به ۲۰ شخصیت ملی و ماندگار عروسکی این مجموعه روح و زندگی می‌بخشند تا ما آنها را باور کنیم، سپری شد.باوری که زوج هنری تلویزیونی و سینما طهماسب و جبلی ثابت کردند که آمار پربیننده‌ترین و محبوب‌ترین مجموعه تاریخی کودک و نوجوان (کلاه قرمزی) اتفاقی نیست؛
گروه پرآوازه و بی‌ادعا که طی سال‌های گذشته هنر می‌آفرینند و شادی را در هر نقطه جهان که ایرانی است به ارمغان می‌آورند و بی هیچ ادعایی در این شادی با مردم شریک هستند و حالا دوباره قضاوت می‌شوند.
انتخاب مجموعه کلاه قرمزی ۹۴ به عنوان پربیننده‌ترین برنامه نوروزی از سوی مردم مسیر دشواری را پیش‌روی ما سازندگان این برنامه ترسیم میکند تا بتوانیم انتظار بیش از سی میلیون تماشاگر را این‌بار در فیلم جدید سینمایی «کلاه قرمزی و دوستان» در سال ۹۴ برآورده کنیم.
از طرف پروژه کلاه قرمزی از اعتماد مردم متشکریم.»
فیلمبرداری بخش‌هایی از مجموعه کلاه قرمزی که قرار است در اعیاد خاص پخش شود،ادامه دارد و هفته آینده پیش تولید فیلم سینمایی آغاز می‌شود و ترجیح تهیه‌کننده این مجموعه این است که جزییات بیشتر درباره‌ی فیلم سینمایی را متعاقبا منتشر کند.
خب دوست دارید کدوم عروسک های کلاه قرمزی توش باشند؟
